Artroza degenerativna bolest zglobova. Do njenog razvoja dolazi kada se na delovima zglobova pojave osteofiti – nagomilani kalcijum na ivicama kostiju. Takve koštane izrasline uzrokuju otežanu pokretljivost i bol u zglobovima i to je zapravo i prvi primetan simptom artroze.
Artroza je nažalost neizlečiva reumatska bolest , ali se ona ranim otkrivanjem i odgovarajućom terapijom može značajno usporiti, a simptomi učiniti manje neprijatnim.
Gonoartroza je najčešći oblik ovog obolenja i ona zahvata koleno. Česta je i artroza kuka i članka. Ovi zglobovi trpe najveću težinu tokom života, pa se degenerativne promene najčešće dešavaju upravo na njima.
Ređe, artroza zahvata kosti stopala, šake, ramena ili lakta.
Artroza simptomi – kako prepoznati bolest
Indikacije za prisustvo artroze su uglavnom bolovi u kolenu, bolovi u zglobovima prstiju i drugim zglobovima.
Obično se takvi bolovi javljaju tokom fizičkog vežbanja ili napornijeg fizikalnog rada.
Često se pojavljuju takozvani početni bolovi koji se javljaju nakon dužeg odmora, ali postaju sve manji kada se osoba neko vreme kreće (kada se zglobovi “zagreju”).
Bol u zglobovima nakon vežbanja takođe može ukazivati na artrozu.
Još jedan simptom artroze može biti upala zgloba, koju često prati otok i osećaj toplote na bolnom mestu.
Faktori rizika i uzroci – koje osobe imaju predispoziciju za razvoj ove bolesti
Kod gonoartroze i artroze kuka sasvim je sigurno da je gojaznost jedna od predispozicija za razvoj problema.
Povrede i oštećenja zglobova su drugi rizični faktor koji može uticati na razvoj ove bolesti. Takođe, pucketanje u kolenu, koje je posledica neusklađenosti zgloba, te dugogodišnje zanemarivanje tog problema može biti uzrok artroze kolena.
Za pojavu artroze često je presudan nasledni faktor, hormonalni disbalans, metabolički poremećaji…
Treba znati da je ova bolest spora i podmukla. Stariji ljudi su po prirodi češće pogođeni. Ali čak i u ranom dobu, artoza se može razviti bez očiglednog razloga.
Zbog toga je važna rana dijagnostika, kako bi se proces usporio.
Postavljanje dijagnoze i lečenje
Osim na osnovu anamneze i simptoma, dijagnoza se postavlja uz pomoć rendgena. Rendgenski snimak će pokazati karakteristične promene na zglobovima, što potvrđuje dijagnozu artroze.
Ređe, ali za dijagnostikovanje može se korisiti i magnetna rezonanca kao i CT.
Generalno, telo ne može da regeneriše hrskavicu. Artroza je neizlečiva bolest, ali se svakako može kontrolisati i usporiti.
Za dug i aktivan život uz artrozu, od presudne je važnosti rano otkrivanje bolesti i određivanje terapije.
Dakle, primarni cilj lečenja je sprečavanje daljeg oštećenja hrskavice, odnosno usporavanje degenerativnih promena.
Što je oštećena hrskavica dalje napredovala u zglobu, to je lečenje teže.
Plan lečenja mora se odrediti prema mestu i veličini oštećenja hrskavice i individualnim potrebama svakog pacijenta.
Mogući tretmani za lečenje artroze su:
- Kineziterapija
- Masaže
- Ultrazvučna, radijalna i elektro-terapija
- Lekovi (antireumatici, antiflogistici)
- Hirurgija
Šta je gonoartroza?
Gonoartroza je artroza kolena. Degenerativne promene uslovljavaju stvaranje osteofita i propadanje hrskavice, štop uzrokuje smanjenu pokretljivost zgloba kolena i bol.
Gojaznost je jedan od najčešćih uzroka za razvoj gonoartroze. Pored gojaznosti, kao mogući uzročnici označavaju se genetska predispozicija, prethodne povrede i udružene bolesti (najčešće metabolizma i hormonalni disbalans).
Rani znak gonoartroze je bol u kolenu prilikom silaženja niz stepenice. Čest je slučaj “krckanja” ili pucketanja u kolenu, a u naprednoj fazi bolesti dolazi i do otoka kolona.
Artroza kuka – koksartroza
Drugi najčešći oblik, pored gonoartroze, je koksartroza, odnosno artroza kuka. Najsigurniji simptom ove bolesti je bol u kuku prilikom hoda, a kasnije i u stanju mirovanja. Često se pacijenti žale i na bol u preponi/ma.
Jedan od prvih simptoma koje ljudi sa artrozom kuka primete su poteškoće prilikom obuvanja.
Lečenje koksartroze se sastoji u lekovima, suplementima za zglobove, fizikalnoj terapiji, a ako ništa ne pruži vidljive efekte i osetno olakšanje, pristupa se operaciji.
Najbolje vežbe za artrozu kuka su plivanje, vožnja sobnog bicikla i istezanje.
Artroza šake
Statistika kaže da je artroza šake ređa pojava od gonoartroze i artroze kuka.
Ipak, nije ništa manje bolna i neprijatna.
Prvi simptomi su mali otoci na prstima, koji mogu biti prisutni mesecima, a da ih pacijent uopšte i ne primeti. U ranoj fazi bolesti, bolovi su retka pojava.
U fazi stvaranja osteofita zglob je bolan, lagano crven i otečen. Tada postaje jasno da nešto nije u redu sa motorikom šake, jer je otežana i ograničena pokretljivost prstiju.
U zavisnosti od toga koji su zglobovi zahvaćeni, distalni (bliže noktu) ili proksimalni (srednji), artroza šake nosi ima termina:
- Heberdenova artroza i
- Bouchardova artroza (osteoartitis).
Uzrok bolesti je nepoznat, a velika je uloga genetskog nasleđa, s obzirom na to da se bolest znatno češće javlja kod žena srednje i starije dobi.